“Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” là triết lý sống sâu sắc của người xưa. Hiểu đơn giản là mọi sự chuẩn bị và cố gắng đều do con người thực hiện, nhưng kết quả cuối cùng lại phụ thuộc vào số phận và sự sắp đặt của trời. Đây vừa là thiên cơ, vừa là phương châm sống của những người minh trí trong lịch sử, những người luôn nhận thức rõ rằng nỗ lực cá nhân và sự an bài của số phận đều đóng vai trò quan trọng trong mọi thành công hay thất bại. Cùng kienthucgiaitri.com tìm hiểu sâu hơn về quan điểm này nhé!
Giải thích thành ngữ “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên”
Câu thành ngữ “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” bắt nguồn từ văn hóa truyền thống phương Đông, đặc biệt là trong triết học Trung Hoa. Câu nói này ngụ ý rằng, con người có thể lập kế hoạch, dự định và hành động theo khả năng của mình, nhưng kết quả cuối cùng thì lại phụ thuộc vào sự sắp đặt của trời đất, hay còn gọi là số phận. Đây là sự kết hợp giữa nhân lực và thiên mệnh, nơi mà nỗ lực cá nhân chỉ là một phần của hành trình đi đến thành công, còn phần còn lại phụ thuộc vào những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của con người.
Thành ngữ này nhắc nhở con người về giới hạn của mình và khuyến khích họ chấp nhận rằng, dù cố gắng đến đâu, vẫn có những yếu tố bất ngờ, không thể lường trước được. Điều này không có nghĩa là con người nên từ bỏ cố gắng, mà ngược lại, phải nỗ lực hết sức trong khả năng của mình, đồng thời biết chấp nhận và thích ứng với những gì mà số phận mang lại.
Một ví dụ điển hình là cuộc đời của Gia Cát Lượng, một trong những chiến lược gia vĩ đại nhất thời Tam Quốc. Gia Cát Lượng được biết đến với khả năng lập mưu xuất sắc và tài trí hơn người, nhưng ông cũng hiểu rằng có những yếu tố vượt ngoài tầm kiểm soát của mình. Ông đã làm tất cả những gì có thể để giúp Lưu Bị lập nghiệp và củng cố vương triều Thục Hán, nhưng cuối cùng, sự sụp đổ của Thục Hán lại đến từ những yếu tố mà Gia Cát Lượng không thể kiểm soát, như sự suy yếu nội bộ và sức mạnh vượt trội của các đối thủ.
Tăng Quốc Phiên, một danh thần nổi tiếng của triều đại nhà Thanh, cũng là một minh chứng rõ ràng cho triết lý này. Sinh ra ở một ngôi làng nhỏ miền núi, ông đã dành cả đời để kiên trì, khắc khổ tu thân, học tập và phục vụ triều đình. Trong lá thư gửi cho em trai mình, ông khuyên răn rằng, dù có tài năng đến đâu, con người vẫn phải chấp nhận rằng sự thành bại còn phụ thuộc vào số phận.
Nỗ lực cá nhân là yếu tố quan trọng
Nỗ lực cá nhân đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công của mỗi người. Dù số phận có thể định đoạt một phần kết quả, nhưng nếu không có sự nỗ lực từ bản thân, con người sẽ không thể đạt được bất cứ thành tựu nào.
Mỗi người cần xây dựng cho mình một tinh thần kiên nhẫn, không ngừng học hỏi và hoàn thiện bản thân. Luôn cố gắng làm tốt nhất có thể trong mọi hoàn cảnh, vì mỗi bước tiến nhỏ đều góp phần vào thành công lớn. Đồng thời, cần rèn luyện sự kiên định, không bỏ cuộc trước những khó khăn, bởi chính những thử thách sẽ giúp con người trở nên mạnh mẽ và trưởng thành hơn.
Việc duy trì đạo đức, tu dưỡng phẩm hạnh cũng là một yếu tố không thể thiếu. Tăng Quốc Phiên từng nhấn mạnh rằng, tiến đức và tu nghiệp là hai việc quan trọng mà con người phải nỗ lực suốt đời. Tiến đức là việc tu dưỡng những phẩm chất tốt đẹp như hiếu thảo, nhân ái, trung thực; còn tu nghiệp là việc không ngừng học hỏi và nâng cao kỹ năng nghề nghiệp. Khi cả hai yếu tố này cùng được phát triển, con người sẽ có nền tảng vững chắc để đối diện và vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.
Yếu tố số phận trong thành công
Dù nỗ lực cá nhân có quan trọng đến đâu, không ai có thể phủ nhận sự tồn tại của những yếu tố ngoài tầm kiểm soát của con người, thường được gọi là số phận. Những yếu tố này bao gồm môi trường, hoàn cảnh gia đình, thiên tai, bệnh tật, và cả những sự kiện ngẫu nhiên mà chúng ta không thể lường trước được. Chính những yếu tố này tạo nên sự bất định và khó dự đoán trong cuộc sống.
Quan điểm về số phận khuyến khích con người nhận ra giới hạn của mình và chấp nhận rằng có những điều không thể thay đổi. Thay vì oán trách hay thất vọng, việc hiểu và chấp nhận số phận giúp chúng ta có thái độ sống tích cực hơn, biết trân trọng những gì mình có và không ngừng cố gắng để cải thiện hoàn cảnh trong khả năng của mình. Trong những tình huống khó khăn, việc chấp nhận số phận không có nghĩa là từ bỏ, mà là tìm kiếm những cách thức khác để thích nghi và vượt qua thử thách.
Làm thế nào để có được cả hai yếu tố?
Trong khi nỗ lực cá nhân giúp chúng ta tiến gần hơn đến mục tiêu, thì số phận lại đóng vai trò quyết định cuối cùng về việc chúng ta có đạt được mục tiêu đó hay không. Chính sự cân bằng này tạo nên một cuộc sống hài hòa và ý nghĩa.
Khi chúng ta biết kết hợp giữa nỗ lực và chấp nhận số phận, chúng ta sẽ sống một cách bình an và tự tin hơn. Sự nỗ lực sẽ giúp chúng ta không ngừng tiến bộ và phát triển, còn việc chấp nhận số phận giúp chúng ta bình tĩnh và kiên nhẫn trước những thử thách không thể tránh khỏi.
Một trong những cách để đạt được sự cân bằng này là luôn giữ một thái độ lạc quan và mở lòng trước mọi khả năng. Hãy làm tốt nhất những gì có thể trong mọi tình huống, đồng thời sẵn sàng đón nhận mọi kết quả với tâm thế bình an. Điều này không chỉ giúp chúng ta vững vàng hơn trước những biến cố của cuộc sống, mà còn giúp chúng ta tận hưởng mỗi khoảnh khắc và trân trọng những gì mình đang có.
“Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” là triết lý nhắc nhở con người cần nỗ lực hết mình, không ngừng học hỏi và phát triển bản thân, nhưng cũng cần biết chấp nhận và thích nghi với những yếu tố ngoài tầm kiểm soát. Hãy sống với tinh thần cố gắng không ngừng nghỉ, đồng thời giữ một tâm thế bình an trước mọi thử thách. Đó chính là cách để ta sống một cuộc đời ý nghĩa và trọn vẹn.
